BİLİRKİŞİ RAPORU NEDİR?
Mahkemede yargılaması yapılan dosyalarda bazı durumlarda inceleme yapılması, uyuşmazlıkla ilgili adil karar verilebilmesi için teknik ve hukuki bilgi dışında bilgiler gerektiren konularda alanında uzman kişilerden dosya hakkında rapor düzenlemesine karar verilebilir.
Uyuşmazlık hakkında rapor düzenlemesi için dosyaya atanacak bilirkişi uzman ve teknik bilgiye sahip olduğu konuyla ilgili bir rapor hazırlar. Bu rapor mahkeme dosyasına bilirkişi tarafından sunulur. Bilirkişi raporu, bilirkişinin kendisine başvurulduğu zaman mahkemeye sunduğu tarafsız gözlem ve incelemelerini içeren rapordur. Bilirkişi, yargılama esnasında hukuk bilgisi dışında bir konu hakkında özel ve teknik bilgisi ile uzmanlık gerektiren durumlarda başvurulan tarafsız görevlilerdir.
Bilirkişi; kendisine başvurulduğu zaman tarafsız bir şekilde bilgilerini açıklar ve mahkemeye sunar. Bilirkişinin görevi hukuki değerlendirme yapmak ya da hukuki yorum yapmak değildir. Eğer bir bilirkişi raporunda hukuki yorum bulunuyorsa hükme esas alınmamalıdır. Bilirkişiler hakim tarafından seçilir. Hakim Bilirkişilik Bölge Kurulu’nun hazırladığı bilirkişi listesinden seçim yaparak bilirkişinin bilgisine başvurur.
Bilirkişiler hakkında hakimlerde olduğu gibi yasaklılık ve ret sebepleri uygulanabilir. Yani taraflardan biri bilirkişiyi reddedebileceği gibi bilirkişinin kendisi de dosyadan çekilebilir. Çünkü asıl önemli olan bilirkişinin tarafsız olması gerektiğidir. Bilirkişi raporu ise bilirkişinin kendisine başvurulduğu zaman mahkemeye sunduğu tarafsız gözlem ve incelemelerini içeren rapordur. Bilirkişiler hazırladıkları raporda delil de sunabilir. Bilirkişinin sunduğu rapor kesin değil takdiri delil niteliğindedir. Yani hakim bu rapor ile bağlı değildir. Hakim bu raporu, kendi bilgisi çerçevesinde değerlendirir ve kendisi karar verir. Hatta hakim raporun kısmen veya tamamen tersine de karar verebilir.
Bilirkişi olabilmek için bazı şartlar gerekir.
Bu şartlar:
- Bilirkişi, 25 yaşını doldurmuş olmalıdır.
- Bilirkişi fiil ehliyetine sahip olmalıdır.
- Bilirkişi, bilirkişilik yapacağı konuda en az 3 yıllık mesleki deneyime sahip olmalıdır.
- Affa uğramış ya da ertelenmiş olsa bile, devlete karşı işlenen suçlardan ve yukarıda maddeler halinde sıralanan suçlardan biriyle hükümlü bulunmamalıdır.
- Bilirkişi göreve başladığı tarihten itibaren meslekten ya da memuriyetten çıkarılmamış olmalıdır.
- Bilirkişinin meslek mensubu olarak görev yapması için kanundaki şartları taşımalıdır.
- Mesleğini icra etmek için uzmanlık gösteren yetki, uzmanlık belgesi, sertifika gibi belgelere sahip olmalıdır.
Ancak kimi durumlarda, kanun koyucunun bazen bilirkişiye başvurulmasını zorunlu tutması da, söz konusu olabilir. Örnek olarak;
CMK m.73’de;
- Para ve Devlet tarafından çıkarılan tahvil ve Hazine bonosu gibi değerler üzerinde işlenen sahtecilik suçlarında, el konulan para ve değerlerin hepsi, bunların asıllarını tedavüle çıkaran kurumların merkez veya taşra birimlerine incelettirilir.
- Yabancı devletlerin paraları ve değerleri hakkında da, yetkili Türk makamlarının görüşlerinin alınmasına karar verilir.
şeklinde düzenleme mevcuttur. Görüldüğü üzere kanun koyucu sahte para ve değerler üzerinde yapılacak incelemelerde, bu incelemenin belirli kurumlara yapılmasını zorunlu tutmuştur.
